Chuyển đổi số cấp xã giúp thu hẹp khoảng cách số giữa khu vực nông thôn với thành thị, giúp xóa đi ranh giới giữa người dân ở hai khu vực và thực hiện đúng như quan điểm lấy người dân làm trung tâm theo định hướng của kế hoạch chuyển đổi số quốc gia.

Từ chủ trương đó, xã Gia Thủy cũng xác định lựa chọn triển khai chuyển đổi số theo một cách ,rất riêng, kết hợp thực hiện làm từ xã xuống thôn và từ thôn lên xã.

Chia sẻ về cách làm chuyển đổi số từ dưới lên, chuyển đổi số từ nhận thức thành hành động theo cách làm từ dưới lên, nghĩa là thông qua việc triển khai chuyển đổi các mô hình chuyển đổi số, tập trung vào các công việc, địa điểm có tương tác nhiều với người dân, DN và những việc mang tính chất thay đổi căn bản nhận thức, thói quen trong hoạt động của các tổ chức Đảng, cơ quan Nhà nước. Việc xây dựng các mô hình chuyển đổi số trong thời gian vừa qua được thực hiện theo nguyên tắc 3 được là: nhìn được, sờ được và nắm được.

Mô hình này đã mang đến luồng gió mới trong nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn xã Gia Thủy về chuyển đổi số, từng bước tạo nên mô hình xã thông minh, thôn thông minh đem lại nhiều lợi ích cho người dân địa phương.

Mô hình xã chuyển đổi số điển hình và những kết quả đột phá

Xã Gia Thủy với tổng số hộ là 1720 hộ với 6.615 nhân khẩu. Bằng nhiều giải pháp đồng bộ với các chính sách tạo điều kiện cho phát triển nền kinh tế, những năm qua, kinh tế - xã hội của xã đã có bước phát triển nhanh và bền vững, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng lên; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, ổn định trong toàn huyện.

Thực hiện mô hình điểm về chuyển đổi số, xã Gia Thủy được huyện đầu tư khá đồng bộ từ cơ sở hạ tầng viễn thông, mạng nội bộ (LAN) đến xây dựng bộ phận điều hành thông minh (IOC) và triển khai hệ thống camera an ninh; triển khai các ứng dụng phục vụ xây dựng chính quyền số như: hệ thống quản lý văn bản và điều hành, thư điện tử; hệ thống Cổng dịch vụ công và một cửa điện tử; sử dụng chữ ký số chuyên dùng...

Với vai trò cơ quan chủ trì, dẫn dắt chuyển đổi số, hướng dẫn sử dụng một số nền tảng trong thực hiện CĐS tại xã, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân, tổ chức, Doanh nghiệp trên địa bàn xã về lợi ích của chuyển đổi số; Chỉ đạo thành lập các nhóm Zalo cán bộ, công chức xã để kịp thời thông tin, trao đổi công việc liên quan quá trình triển khai thí điểm.

Ngoài ra, phối hợp các DN tổ chức tập huấn cho 41 cán bộ, công chức UBND xã và các tổ chức đoàn thể chính trị; Trưởng thôn; và nhân dân trên địa bàn xã. Nội dung là hướng dẫn sử dụng tài khoản thanh toán trực tuyến; cài đặt App Công dân số, Web Công dân số, chính quyền số và sử dụng phần mềm quản lý văn bản và điều hành tác nghiệp, sử dụng chữ ký số trên phần mềm điều hành; hướng dẫn sử dụng hệ thống thư điện tử công vụ; đảm bảo an toàn thông tin trên môi trường Internet và mạng xã hội. Công tác đào tạo, hướng dẫn đã giúp các cấp chính quyền và người dân trên địa bàn xã nâng cao nhận về chuyển đổi số, kỹ năng ứng dụng CNTT, sử dụng các nền tảng số.

Nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của địa phương, phát triển các sản phẩm có chất lượng theo đúng quy chuẩn, tăng khả năng cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong bối cảnh hội nhập sâu rộng như hiện nay, xã đưa sản phẩm nông sản đặc sản của bà con lên sàn thương mại điện tử (TMĐT) Postmart, các trang mạng xã hội… Từ đó đã quảng bá sản phẩm đặc sản, hàng hóa của địa phương trên môi trường mạng, nhân dân tiêu thụ sản phẩm thuận lợi, khách hàng, du khách biết và đến xã Gia Thủy nhiều hơn.

Mặc dù là xã đầu tiên thực hiện mô hình chuyển đổi số, một lĩnh vực hoàn toàn mới, song với sự cố gắng của cấp ủy, chính quyền, sự quan tâm giúp đỡ của phòng văn hóaTT, các sở, ban, ngành của huyện cùng với sự vào cuộc tích cực của cả người dân và DN, bước đầu mô hình xã chuyển đổi số ở Gia Thủy đã có bước chuyển mình đáng khích lệ, đạt được những kết quả đột phá trên cả 3 trụ cột chính quyền số, kinh tế số, xã hội số.

Cụ thể, sau gần 2 năm việc xây dựng hạ tầng số của xã đã có những thay đổi tích cực. Đến nay, xã đã khắc phục tình trạng sóng di động 4G kém tại một số điểm của thôn của xã, đảm bảo 100% thôn; 100% các thôn trên địa bàn xã đã có sóng 4G. Có 12/12 thôn trên địa bàn xã có dịch vụ cố định băng rộng cáp quang. Tổng số thuê bao Internet băng thông rộng cáp quang phát triển trên địa bàn xã là 1500 thuê bao. Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng dịch vụ Internet đường truyền băng rộng cáp quang đạt  87%. 100% cán bộ công chức xã sử dụng máy tính đảm bảo cấu hình phục vụ công việc chuyên môn.

Về hệ thống truyền thanh thông minh, xã đã lắp đặt 8 cụm loa (24 loa); hệ thống đã hoạt động ổn định, phát sóng theo 2 khung giờ hàng ngày từ 5h - 6h30 và từ 17h - 18h. Chất lượng âm thanh tốt, việc sử dụng ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong sản xuất chương trình phát thanh, chuyển đổi nội dung văn bản trong giọng nói đã làm đang bắt đầu triển khai.

Bên cạnh đó, kinh tế số, xã hội số của xã cũng bắt đầu được hình thành. Đối với việc phát triển kinh tế số, Tổ triển khai đã xây dựng lớp bản đồ nhằm quảng bá và kinh doanh các sản phẩm OCOP, các sản phẩm đặc trưng của địa phương trên nền bản đồ số Việt Nam. Quảng bá các sản phẩm của xã trên kênh bán chính là sàn TMĐT Postmart.vn và tiêu thụ trực tiếp. 100% các sản phẩm nông sản đặc sản của bà con đã được đưa lên sàn giao dịch TMĐT, được nhiều nơi trên cả nước, và nước ngoài biết đến, giao dịch giữa người mua và người bán dễ dàng, không qua các khâu trung gian; 71,42% người dân trưởng thành có tài khoản thanh toán điện tử

Trong lĩnh vực giáo dục, xã đã triển khai sử dụng hệ thống phần mềm quản lý nhà trường giúp cập nhật quản lý lớp học tại cấp Tiểu học và Trung học cơ sở. Các nhà trường sử dụng phần mềm thường thường xuyên sử dụng tính năng học bạ điện tử, quản lý điểm, quản lý nhân sự, lịch báo giảng, thời khóa biểu...

Đối với lĩnh vực y tế, Trạm y tế xã Gia Thủy hiện đang ứng dụng 02 phần mềm: Phần mềm quản lý khám chữa bệnh HIS, có 2500 nhân khẩu đã lập hồ sơ sức khỏe đạt tỷ lệ %. Thông tin, dữ liệu được cập nhật, chia sẻ trực tuyến lên bộ phận giám sát, điều hành thông minh xã.

Đặc biệt, trong quá trình triển khai thí điểm CĐS, xã Gia Thủy luôn nhận được quan tâm chỉ đạo của tỉnh, huyện, hướng dẫn chuyên môn và hỗ trợ các nguồn lực từ DN bưu chính, viễn thông trên địa bàn. Sau hơn 2 năm triển khai mô hình xã CĐS, bước đầu đã làm thay đổi nhận thức của chính quyền, người dân trên địa bàn xã về CĐS. Phát huy kết quả đạt được, xã Gia Thủy tiếp tục đẩy mạnh việc CĐS hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả trong điều hành công việc, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Cụ thể, theo Sở TT&TT tỉnh Ninh Bình, khi bắt đầu triển khai thực hiện phải xác định và đánh giá cụ thể, rõ ràng được điều kiện về con người, hạ tầng, trình độ, điều kiện tiếp cận công nghệ của người dân tại địa phương để từ đó xây dựng được giải pháp triển khai có tính sát thực và phù hợp.

Đồng thời, phải tuyên truyền tích cực bằng nhiều hình thức khác nhau để cán bộ, đảng viên, người dân và DN hiểu thế nào là CĐS, CĐS ở lĩnh vực nào và mang lại lợi ích như thế nào thì quá trình triển khai thực hiện mới có thể thuận lợi, thu hút được sự tham gia của đông đảo người dân và DN.

Lãnh đạo địa phương, cán bộ, công chức cần có sự quyết tâm vào cuộc tích cực trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện, phải vận dụng sáng tạo vào điều kiện đặc thù của địa phương trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ, phân công nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng cho từng thành viên, từng bộ phận.

Do điều kiện địa lý xa nên phối hợp giữa các đơn vị rất khó khăn, chính vì vậy cần luôn phải có sự thống nhất, trao đổi nhanh chóng giữa các cấp, các bộ phận, các công việc thông qua các nhóm (group) trao đổi công việc, khi thống nhất có được sự đồng thuận là bắt đầu triển khai thực hiện ngay.

Đặc biệt, để CĐS bền vững và thành công, các địa phương cần xây dựng được đội ngũ, lực lượng tham gia xung kích, tích cực để triển khai các nhiệm vụ, lực lượng chủ lực và cụ thể ở đây là Tổ công nghệ số cộng đồng (CNSCĐ) mà lực lượng nòng cốt là Đoàn Thanh niên. Từng chia sẻ về vai trò của Tổ CNSCĐ, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết các tổ CNSCĐ được thành lập ở từng tổ, thôn bản, với nòng cốt là thanh niên, có thể đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng người dân sử dụng các nền tảng số. Đây là hướng tiếp cận toàn dân về CĐS để cùng làm. Bộ TT&TT cũng đã có hướng dẫn hoạt động của các tổ CNSCĐ, đề nghị các địa phương quan tâm, chỉ đạo và coi đây là nhân tố quyết định thành công, bởi vì chính các tổ CNSCĐ này sẽ tạo ra các công dân số. Công dân số thì tạo ra xã hội số. Xã hội số thì tạo ra nhu cầu số. Nhu cầu số thì tạo ra thị trường số và thị trường số thì tạo ra DN số và từ đó hình thành nền kinh tế số.

CĐS là việc mới, việc khó, cần được cụ thể hóa, chia sẻ cách làm, con đường đi cho địa phương. Theo đó, tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2023 và phương hướng nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2023, Giám đốc Sở TT&TT đề xuất Bộ TT&TT tiếp tục có các hướng dẫn địa phương thông qua hình thức hội nghị trực tuyến, văn bản hướng dẫn để địa phương nắm bắt kịp thời, hiểu và đưa ra được các kế hoạch, chương trình cụ thể thực hiện CĐS. Đồng thời, Bộ TT&TT cần chỉ đạo các đơn vị chức năng làm việc với các DN viễn thông để: có kế hoạch đầu tư, xóa vùng lõm sóng và nâng cao tốc độ truy cập Internet theo chủ trương của Bộ; có cơ chế, chính sách cho các hộ nghèo, hộ chính sách, tổ CNSCĐ tiếp cận, mua điện thoại thông minh, gói cước Internet với giá ưu đãi.

Triển khai Chương trình CĐS quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (được ban hành tại Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ), xác định được vai trò quan trọng của CĐS cấp xã trong lộ trình chung, Bộ TT&TT cũng đã phối hợp với một số tổ chức, DN hỗ trợ thúc đẩy thí điểm CĐS tại một số làng/xã tại các địa phương nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, thay đổi nhận thức về CĐS, từ đó rút kinh nghiệm và nhân rộng mô hình nhằm đảm bảo hiệu quả trên quy mô toàn quốc./.